داستان تاریخ

داستان تاریخ

داستان تاریخ
داستان تاریخ

داستان تاریخ

داستان تاریخ

ویتنامِ آغشته به خون(2)

"هورست فاس" عکاس معروف آلمانی است که در بیشتر سال های جنگ ویتنام در این کشور حضور داشت و مجموعه ای از منحصر به فردترین تصاویر را از این جنگ طولانی و طاقت فرسا عکاسی کرده است.چهل سال پیش در چنین روزهایی امریکا و متحدانش پس از 16 سال جنگ ویرانگر آماده می‌شدند تا با ترک ویتنام طولانی ترین جنگ قرن را با شکست به پایان برسانند. جنگ ویتنام از دسامبر 1956 میلادی تا 30 آوریل1975 میلادی در دوران جنگ سرد بین نیروهای ویتنام شمالی و جبهه آزادی‌بخش ویتنام جنوبی معروف به "ویت کنگ" از یک طرف و نیروهای ویتنام جنوبی، امریکا و دیگر متحدانش درگرفت.ده‌ها عکاس همزمان با شروع جنگ در ویتنام به این کشور سفر کردند تا از فاجعه‌ای که 16 سال به درازا کشید و بیش از 3میلیون ویتنامی را به کام مرگ فرستاد عکاسی کنند که از این میان «هورست فاست»، «ادی آدامز»، «ریموند دپاردون»، «رابرت کاپا» و «فلیپ جونز گریفیث» از همه مشهورتر هستند.هورست فاس که در دو گزارش تصویری مجموعه منحصر به‌فرد او از جنگ ویتنام را مشاهده می‌کنید یکی از مشهورترین عکاسانی بود که شهرت خود را از عکاسی جنگ ویتنام به دست آورد. او به عنوان سردبیر سرویس عکس خبرگزاری اسوشیتدپرس از سال 1962 مدت ده سال را در "سایگون" سپری کرد‫ و در این مدت استعدادهای جدید عکاسی را از میان عکاس های ویتنامی و خارجی کشف کرد و آموزش داد.‬گفته می شود فاس، استانداردهای جدیدی را برای پوشش جنگ پدید آورد و خود را به عنوان یکی از برجسته ترین خبرنگار‫-‬عکاسان جهان در حوزه جنگ برای نزدیک به نیم قرن تثبیت کرد‫.‬جنگ ویتنام برای او چهار جایزه معتبر عکاسی از جمله در سال 1965 اولین جایزه پولیتزرش را به ارمغان آورد‫.‬ او هنگام دریافت جایزه پولیتزر در نیویورک گفت ماموریتش «ثبت رنج، احساسات و ایثارگری های ویتنامی ها و آمریکایی ها در جریان جنگ در آن کشور کوچک دور آغشته به خون بود‫.‬» فاس در جنوب ویتنام در سال 1967 به شدت از ناحیه پا مجروح شد و اگر یک پزشک جوان ارتش آمریکا به موقع به دادش نمی رسید ممکن بود از شدت خونریزی جان بدهد‫.‬ او در سال 1970 سایگون را ترک کرد تا سردبیر عکس خبرگزاری اسوشیتدپرس در حوزه آسیا شود و در سنگاپور ساکن شد‫.‬ او دومین جایزه پولیتزر خود را در سال 1972 به خاطر عکس هایی که از شکنجه و اعدام در بنگلادش گرفته بود، دریافت کرد‫.‬ فاس در ماه می 2012 در سن 79 سالگی در زوریخ از دنیا رفت. 

(تصاویر) جنگ ویتنام2

 پس از انداختن نارنجک فسفری به پناهگاه غیر نظامیان یک نظامی آمریکایی در حال دور کردن یکی از بازماندگان حادثه از محل انفجار است. 22 آگوست 1966  
 
ادامه مطلب ...

گونترگراس

گونتر گراس رمان‌نویس برنده جایزه نوبل در 87 سالگی در بیمارستانی در شهر لوبک آلمان درگذشت.ناشر آثار گراس (اشتایدل) امروز اعلام کرد این نویسنده آلمانی در سن 87 سالگی در بیمارستانی در شهر لوبک از دنیا رفت.«گونتر ویلهلم گراس» رمان‌نویس، شاعر، نمایشنامه‌نویس، تصویرگر، مجسمه‌ساز و نقاش آلمانی متولد 16 اکتبر 1927 در شهر «دانتسیگ» بود که در سال 1999 به عنوان برنده‌ جایزه نوبل ادبیات معرفی شد. این نویسنده سرشناس در سال 1959 با نگارش رمان «طبل حلبی» که به 24 زبان ترجمه شده است به شهرت رسید. روزنامه گاردین در شماره امروز خود نوشت، گراس موفقیت را با تحقیق و کاوش در هر شکل هنری به دست آورد. از شعر تا نمایشنامه و از مجسمه تا هنر گرافیک. اما با انتشار اولین رمانش با عنوان، «طبل حلبی» در سال 1959 و کسب جایزه نوبل ادبیات، به شهرتی جهانی رسید. وی همیشه به دنبال فعالیت‌های انسانی از جمله کمپین برای صلح و محیط زیست بود.گراس متولد شهر دانزیگ (گدانسک کنونی) در سال 1927 میلادی بود. در 1944 به عنوان سرباز وظیفه به ارتش رفت. پس از شش ماه بدون شلیک حتی یک گلوله، در جنگ زخمی و به وسیله نیروهای آمریکایی دستگیر شد. پس از آن در رشته هنر در دانشگاه دوسلدورف و برلین ادامه تحصیل داد و به گروه موسوم به «47» متعلق به هانس ورنر ریشتر پیوست که علاوه بر او نویسندگانی همچون اینگبورگ باخمن و هاینریش بول نیز حضور داشتند. در سال 1956 زمانی که به پاریس نقل مکان کرد کار روی یک رمان را آغاز کرد.روز 16 فروردین 1391(4 آوریل 2012) در اوج مدعیات غرب بر سر برنامه هسته ی ایران شعر منثوری از گونتر گراس با عنوان «آنچه باید گفته شود» در روزنامه آلمانی زود دویچه تسایتونگ، نیویورک تایمز و روزنامه ایتالیایی لارپوبلیکا منتشر شد که جنجال‌های فراوانی را در میان اصحاب رسانه و سیاست بر انگیخت.وی در این شعر با اشاره به بمب‌های هسته‌ای اعلام‌نشده تل‌آویو، آنها را تهدیدی برای صلح جهانی خوانده است. او همچنین با کنایه ای طنزگونه به اینکه آلمان قرار است یک زیردریایی جدید به اسرائیل بدهد، نوشته است که این زیردریایی «باید همه کلاهک‌های نابودکننده را به جایی هدایت کند که وجود یک بمب اتمی در آن ثابت نشده است.» او در این شعر به صراحت از اسرائیل نام می‌برد و با انتقاد از «حمله پیشگیرانه» می‌گوید که اسرائیل به‌عنوان یک قدرت اتمی، صلح جهانی را که خود متزلزل است، به خطر انداخته است.گونترگراس در سال 2013 از سوی مجله «سیسرو» به عنوان روشنفکر شماره یک آلمانی‌زبان شناخته شد. عکس های زیر از آلبوم زندگی گونترگراس جوانی تا پیری این نویسنده شهیر را مرور می کند.

(تصاویر) آلبوم خاطرات گونترگراس

گونترگراس در دفتر کارش. سال 1961
 
ادامه مطلب ...

ویتنامِ آغشته به خون(1)

"هورست فاس" عکاس معروف آلمانی است که در بیشتر سال های جنگ ویتنام در این کشور حضور داشت و مجموعه ای از منحصر به فردترین تصاویر را از این جنگ طولانی و طاقت فرسا در کشور "آغشته به خون" عکاسی کرده است.چهل سال پیش در چنین روزهایی امریکا و متحدانش پس از 16 سال جنگ ویرانگر آماده می‌شدند تا با ترک ویتنام طولانی ترین جنگ قرن را با شکست به پایان برسانند. جنگ ویتنام از دسامبر 1956 میلادی تا 30 آوریل1975 میلادی در دوران جنگ سرد بین نیروهای ویتنام شمالی و جبهه آزادی‌بخش ویتنام جنوبی معروف به "ویت کنگ" از یک طرف و نیروهای ویتنام جنوبی، امریکا و دیگر متحدانش درگرفت.ده‌ها عکاس همزمان با شروع جنگ در ویتنام به این کشور سفر کردند تا از فاجعه‌ای که 16 سال به درازا کشید و بیش از 3میلیون ویتنامی را به کام مرگ فرستاد عکاسی کنند که از این میان «هورست فاست»، «ادی آدامز»، «ریموند دپاردون»، «رابرت کاپا» و «فلیپ جونز گریفیث» از همه مشهورتر هستند. هورست فاس که در دو گزارش تصویری مجموعه منحصر به‌فرد او از جنگ ویتنام را مشاهده می‌کنید یکی از مشهورترین عکاسانی بود که شهرت خود را از عکاسی جنگ ویتنام به دست آورد. او به عنوان سردبیر سرویس عکس خبرگزاری اسوشیتدپرس از سال 1962 مدت ده سال را در "سایگون" سپری کرد‫ و در این مدت استعدادهای جدید عکاسی را از میان عکاس های ویتنامی و خارجی کشف کرد و آموزش داد.‬گفته می شود فاس، استانداردهای جدیدی را برای پوشش جنگ پدید آورد و خود را به عنوان یکی از برجسته ترین خبرنگار‫-‬عکاسان جهان در حوزه جنگ برای نزدیک به نیم قرن تثبیت کرد‫.‬ 
 جنگ ویتنام برای او چهار جایزه معتبر عکاسی از جمله در سال 1965 اولین جایزه پولیتزرش را به ارمغان آورد‫.‬ او هنگام دریافت جایزه پولیتزر در نیویورک گفت ماموریتش «ثبت رنج، احساسات و ایثارگری های ویتنامی ها و آمریکایی ها در جریان جنگ در آن کشور کوچک دور "آغشته به خون" بود‫.‬» فاس در جنوب ویتنام در سال 1967 به شدت از ناحیه پا مجروح شد و اگر یک پزشک جوان ارتش آمریکا به موقع به دادش نمی رسید ممکن بود از شدت خونریزی جان بدهد‫.‬ او در سال 1970 سایگون را ترک کرد تا سردبیر عکس خبرگزاری اسوشیتدپرس در حوزه آسیا شود و در سنگاپور ساکن شد‫.‬ او دومین جایزه پولیتزر خود را در سال 1972 به خاطر عکس هایی که از شکنجه و اعدام در بنگلادش گرفته بود، دریافت کرد‫.‬ فاس در ماه می 2012 در سن 79 سالگی در زوریخ از دنیا رفت. بخش اول عکس های وی از جنگ ویتنام را در اینجا مشاهده می کنید.

(تصاویر) جنگ ویتنام1

یک سرباز ویتنام جنوبی دو فرد مظنون ویت کنگی را در مناطق دلتای جنوبی بازداشت کرده است. اوت 1962
 
ادامه مطلب ...

گزارشAP از حمام عمومی در ایران

خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی تصویری از حمام‌های عمومی در ایران آن را فرم سنتی رسیدن به آرامش و رهایی از استرس و فشارهای روزمره عنوان کرده است.در این گزارش تصویری که ابراهیم نوروزی عکاس ایرانی اسوشیتدپرس تهیه کرده است سه حمام عمومی در تهران، تبریز و یزد به تصویر کشیده شده است.در توضیح عکس‌های این گزارش آمده با وجود آنکه حمام عمومی در ایران به عنوان یکی از مهمترین نمادهای فرهنگ سنتی ایرانی امروزه با استقبال کم شهروندان روبرو است اما فضای کاشی کاری شده و ماساژ درمانی در آن به سادگی قابلیت تبدیل شدن به جاذبه توریستی دارد.مهدی سجادی رییس اتحادیه صاحبان حمام های عمومی تهران در مصاحبه با این خبرگزاری گفته: در حال حاضر تنها سه تا چهار حمام عمومی فعال در تهران وجود دارند.او به دولت پیشنهاد می کند که از حمام های عمومی به عنوان جاذبه جهانگردی برای جهانگردان خارجی استفاده کند. در حال حاضر حمام های عمومی تهران حدودا 50 مشتری به صورت روزانه دارند.آسوشیتدپرس اشاره می کند وضعیت کنونی در حالی است که پیش از آن حمام های عمومی تنها مراکز استحمام و بهداشت عمومی مردم بودند.

(تصاویر) گزارشAP از حمام عمومی در ایران
 
ادامه مطلب ...

روایتی منحصربه‌فرد از جنگ ویتنام

«فیلیپ جونز‌گریفیث» یکی از مهمترین عکاسان جنگ به شمار می‌رود که به خاطر عکاسی منحصر به فردش از جنگ ویتنام، نقش موثری در تنویر افکار عمومی امریکا بر ضد جنگ داشت و «بهترین و کامل‌ترین گزارش تصویری جنگ ویتنام» را در تاریخ عکاسی به ثبت رساند.چهل سال پیش در چنین روزهایی امریکا و متحدانش پس از 16 سال جنگ ویرانگر آماده می‌شدند تا با ترک ویتنام طولانی ترین جنگ قرن را با شکست به پایان برسانند. جنگ ویتنام از دسامبر 1956 میلادی تا30 آوریل1975 میلادی در دوران جنگ سرد بین نیروهای ویتنام شمالی و جبهه آزادی‌بخش ویتنام جنوبی معروف به "ویت کنگ" از یک طرف و نیروهای ویتنام جنوبی، امریکا و دیگر متحدانش درگرفت.امریکا که به منظور جلوگیری از نفوذ کمونیسم در جنوب شرق آسیا آماده دخالت نظامی در این منطقه بود پس از طرح این ادعا که افراد وابسته به ویتنام شمالی دو بار با قایقهای انفجاری به کشتیهای آمریکایی حمله کرده‌اند به دستور «لیندون جانسون» رئیس جمهور وقت این کشور وارد جنگ شد.ویتنام پیشتر و در جریان مبارزات استعماری خود با فرانسه طی توافقی موقت در ژنو به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شد. اما حکومت ویتنام جنوبی به رهبری «نگو دین دیم» با حمایت آمریکا به مذاکره بر سر الحاق دو بخش شمالی و جنوبی تن نداد و به سرکوب شدید کمونیست‌ها پرداخت.سرکوب و کشتار شدید کمونیست ها در ویتنام جنوبی باعث شد پس از چندی جبهه ملی آزادی‌بخش ویتنام که به اختصار به آنها «ویت کنگ» یعنی کمونیست های ویتنام می‌گفتند با حمایت نیروهای ویتنام شمالی به جنگ حکومت «نگو دین» بروند.حمایت چین و شوروی از نیروهای ویت‌کنگ و ویتنام شمالی و نیز حمایت آمریکا و متحدانش از نیروهای ویتنام جنوبی باعث شد جنگ سراسر ویتنام و گاه نقاط دیگر هندوچین را در بر بگیرد.جنگ بین شمال و جنوب در سال 1965 به نقطه بحرانی ‌رسید تا اینکه سربازان آمریکایی به بهانه حمله ویتنامی‌ها به کشتی‌های آمریکایی در خلیج «تونکن» وارد خاک ویتنام شدند تا جنگ را به نفع جنوبی ها یکسره کنند و کمونیست ها را شکست دهند. این نبرد اما نه تنها آنطور که امریکا فکر می‌کرد پیش نرفت بلکه پس از 16 سال با شکست جنوبی ها به پایان رسید. مورخان شگردهای منحصر به فرد ویت کنگی ها برای اختفا و غافلگیری سربازان امریکایی را عامل شکست های پی در پی امریکا در این جنگ عنوان می‌کنند.در اوایل سال 1975 دولت ویتنام شمالی با اتکا به ویت کونگ‌ها حملات شدیدی علیه جنوبی ها ترتیب داد و توانست در 30 آوریل پس از سال‌های نبرد خونین «سایگون» را به تصرف خود درآورد. در همین زمان امریکا با قبول شکست آخرین سربازان خود را با هواپیماها و هلیکوپترها از ویتنام خارج کرد؛ اقدامی که بین ویتنامی‌ها به روز «فرار» شهرت دارد.ده‌ها عکاس همزمان با شروع جنگ در ویتنام به این کشور سفر کردند تا از فاجعه‌ای که 16 سال به درازا کشید و بیش از 3میلیون ویتنامی را به کام مرگ فرستاد عکاسی کنند که از این میان «هورست فاست»، «ادی آدامز»، «ریموند دپاردون»، «رابرت کاپا» و «فلیپ جونز گریفیث» از همه مشهورتر هستند. «فیلیپ جونز‌گریفیث» که در زیر مجموعه عکس های او از جنگ ویتنام را مرور می‌کنید شاید در میان همین اسامی بزرگ از همه اثرگذارتر باشد.  او عکاسی است که عکس‌های ضدجنگش از این نبرد ویرانگر در زمانی که رسانه‌های امریکا به دفاع از آن می پرداختند نقش موثری در تنویر افکار عمومی داشت. چاپ کتاب عکس های او از جنگ ویتنام در برانگیختن احساسات و اعتراضات بر ضد جنگ ویتنام آنقدر موثر بود که مجله تایم آن را «بهترین و کامل‌ترین گزارش تصویری جنگ» دانست. مجموعه زیر تعدادی از همین عکس‌ها را شامل می‌شود. عکس هایی که در سال های 1967 و 1968 از جنگ در این کشور تهیه کرد. 

(تصاویر)
 
ادامه مطلب ...

ماجرای عکسی که جهان را تکان داد

گرچه در طول 16 سال جنگ ویتنام ده‌ها عکاس خبری هزاران عکس از فاجعه‌ای که در این کشور رخ می داد به ثبت رساندند اما هیچیک از آنها به اندازه تصویری که "ادی آدامز" عکاس اسوشیتدپرس از اعدام اسیر ویت‌کنگی توسط سرتیپ "نگوک لوآن"گرفت اهمیت نیافت.
ماجرای این عکس از این قرار بود که پس از حمله سال 1968 ویت کنگ ها به پایگاه امریکائی‌ها در جنوب ویتنام چند مامور پلیس سایگون مردی را به اتهام همدستی با ویت کنگ دستگیر می‌کنند. ماموران پلیس متهم را دست بسته نزد سرتیپ «نگوک لوآن» رئیس پلیس که در یک چهار راه شهر بر کار ماموران نظارت می کرد، می برند. رئیس پلیس در یک لحظه بدون تحقیق و پرس و جو اسلحه اش را درآورده و متهم را همانجا اعدام می کند.ادی آدامز عکاس و خبرنگار اسوشیتدپرس در طول این مدت بدون اینکه پلیس متوجه باشد از صحنه عکس می‌گیرد. انتشار وسیع این عکس در روزنامه ها و شبکه های تلوزیونی موجی از اعتراض نسبت به حضور نظامی امریکا در ویتنام و جنگ را در سراسر امریکا و کشورهای مختلف جهان برمی‌انگیزد.
اعتراضات ضد جنگ در پی انتشار این عکس آنقدر بالا می گیرد که نیکسون رئیس جمهور وقت امریکا دستور خروج واحدهای زمینی این کشور از ویتنام را صادر می‌کند. ادی آدامز هم چندی بعد در گفتگویی با مجله تایم از جنجال ناشی از این عکس و اقدامش ابراز تاسف کرده و می‌گوید: ژنرال آن ویت کنگی را کشت، من هم ژنرال را کشتم، با دوربینم. هنوز هم عکاسی قویترین سلاح جهان است. مردم به عکاسان اطمینان دارند اما آنان به مردم دروغ می‌گویند، البته بدون دستکاری.آنها تنها نیمی از حقیقت اند. چیزی که عکاس‌ها نمی‌گویند این است که اگر شما در آن لحظه در آن مکان در آن روز حساس بودید و آن فرد را پس از آنکه یکی، دو تا یا سه تا آمریکایی را کشته می‌گرفتید چه می‌کردید؟گرچه آدامز چندی بعد از ژنرال "نگوک لوآن" و خانواده‌اش بخاطر ضربه به حیثیتشان با انتشار این عکس عذر خواهی کرد اما تصویری که او از خشونت عریان "نگوک لوآن" به ثبت رساند به نماد مخالفان جنگ و دگرگون سازترین عکس در تاریخ عکاسی خبری تبدیل شد. 

(تصاویر) ماجرای عکسی که جهان را تکان داد
 
ادامه مطلب ...

آخرین ولیعهد قاجار

محمدحسن میرزا فرزند محمدعلی شاه قاجار آخرین ولیعهد سلسله قاجار بود که پس از عزل احمدشاه از سلطنت به دستور رضاشاه از کاخ گلستان اخراج و از طریق بغداد به اروپا رفت.محمدحسن میرزا فرزند محمد علی شاه ششمین پادشاه قاجار بود که به دلیل آنکه احمد شاه فرزند نداشت در شعبان 1327.ق به ولایت عهدی احمد شاه برگزیده شد.محمد‌حسن میرزای نه ساله 40 روز پس از خلع محمدعلی شاه از سلطنت در شرایطی که برادرش احمد‌شاه نیز هنوز به سن قانونی برای سلطنت نرسیده و کشور توسط نایب‌السلطنه اداره می‌شد به ولیعهدی انتخاب شد.پس از رسیدن احمدشاه به سن قانونی و تاجگذاری، وی طی فرمانی محمدحسن میرزا را طبق سنت به فرمانروایی آذربایجان تعیین کرد اما وقوع جنگ جهانی اول و اشغال آذربایجان توسط نیروهای عثمانی و روسیه، مسافرت و اقامت ولیعهد در آذربایجان را به تأخیر انداخت. وی سرانجام در سال 1333.ق با توجه به حضور نیروهای روس در آذربایجان عازم تبریز شد اما ناتوانی وی در اداره امور باعث شد تا در سال 1338.ق در پی قیام شیخ محمدخیابانی از تبریز اخراج و روانه تهران شود. محمدحسن میرزا کسی بود که در بهمن ماه 1302.ش دوره پنجم مجلس شورای ملی با نطق او افتتاح شد؛ مجلسی که چندی بعد حکم سرنگونی سلطنت قاجار و تفویض سلطنت به پهلوی را صادر کرد.در آن تاریخ در حالی که احمدشاه در اروپا به سر می‌برد و رضاخان هر روز بر قدرت خود می افزود محمدحسن میرزا به عنوان ولیعهد زمام سلطنت را در دست داشت و سعی می‌کرد مانع وی شود.  نقل است که در 15 فروردین 1303 احمدشاه طی تلگرافی از اروپا خواستار عزل سردار سپه از ریاست الوزرائی شد ولی مجلس با رد این پیشنهاد بار دیگر به سردار سپه رأی اعتماد داد و محمدحسن میرزا را بیشتر تحت فشار گذاشت.سرکوب شیخ خزعل توسط رضاخان و انتصاب به سمت فرماندهی کل قوا توسط مجلس، موقعیت سیاسی او را بیش از پیش تقویت کرد و آخرین امیدهای محمدحسن میرزا را به یاس بدل کرد.سرانجام در سال 1304 مجلس شورای ملی ماده واحده‌ای را مبنی بر خلع احمدشاه و سلسله قاجار از سلطنت تصویب کرد و حکومت موقتی را به رضاخان واگذار کرد. محمدحسن میرزای شکست خورده پس از اعلان مصوبه مجلس به دستور رضاشاه از کاخ گلستان اخراج شد و از طریق بغداد به اروپا رفت. نقل است که او پیش از اخراج خواستار ملاقات با رضاشاه شد اما رضاخان او را به حضور نپذیرفت اما مقرر کرد که مبلغ 5 هزاتومان به عنوان هزینه تبعید به او پرداخت کنند.محمدحسن میرزا در سال 1308.ش پس از فوت احمدشاه در پاریس نیز اعلامیه‌ای صادر کرد و در آن خود را پادشاه قانونی ایران اعلام کرد اما هیچگاه نتوانست به ایران بازگردد و در سال 1321 در لندن از دنیا رفت. عکس های زیر از آلبوم زندگی محمدحسن میرزا آخرین ولیعهد قاجار انتخاب شده است؛ عکس سوم این مجموعه مربوط به دوران ولایتعهدی وی در آدربایجان است و محمدحسن میرزا را در ضیافتی که به افتخار ژنرال یـانوشکویچ رئیـس ستاد نیروهای قفقاز و سر کنسول روسیه ترتیب داده شده است، نشان می دهد.

 (تصاویر) آخرین ولیعهد قاجار
 
ادامه مطلب ...

ناصرالدین‌شاه میهمان دربار انگلیس

ناصرالدین شاه قاجار اولین پادشاه ایرانی بود که در رأس هیئت حاکمه برای بازدید از تمدن و تکنولوژی غرب عازم اروپای مدرن شد.ناصرالدین شاه در دوران سلطنت خود سه بار به کشورهای اروپایی سفر کرد و در خلال آن ضمن گشت گذار و تفریح با پیشرفت صنعت و تکنولوژی در این کشورها آشنا شد.

نخستین سفر ناصرالدین شاه به خارج از کشور در 1287ق و به دعوت "فرانسوا ژزف اول" امپراتور اتریش به طور رسمی و به عنوان بازدید از نمایشگاه بین المللی وینه صورت گرفت.ناصرالدین شاه از رشت با کشتی های روسی به "استراخان" و بعد به "تساریتسین" رفتند و از راه زمینی به مسکو و از آن جا به پترزبورگ (پایتخت روسیه تزاری)عزیمت کردند. آلمان، انگلیس، ایتالیا، بلژیک، فرانسه، سوئیس، اتریش و ترکیه عثمانی مقصدهای اولین سفر او به فرنگ بودند.سفر دوم ناصرالدین شاه اما به طور غیر رسمی و در سال 1295ق. صورت گرفت و میرزا حسین خان سپهسالار و امین السلطان و تنی چند از شاهزادگان او را همراهی می‌کردند. سفر از راه تفلیس و ولادی قفقاز و مسکو و پترزبورگ و برلین و پاریس و در بازگشت از اتریش و روسیه به ایران انجام گرفت.اما سومین سفر ناصرالدین شاه به اروپا آخرین سفر او بود که از سال 1306 تا1307 ق. به طور رسمی انجام شد. در این سفر امین السلطان همراه شاه بود و شاه از کشورهای اروپای مرکزی و غربی دیدن کرد.

بر اساس آنچه در سفرنامه ناصرالدین شاه آمده است شاه و همراهانش در اول ربیع الثانی 1323 ق. خاک کشور را ترک کردند و دقیقاً 100 روز را به سیر و سیاحت در اتریش، فرانسه، انگلستان، بلژیک و روسیه گذراندند.به گزارش این سفرنامه در سومین سفر ناصرالدین شاه به فرنگ مذاکره دربارۀ مسائل سیاسی و اقتصادی از قبیل توسعه کشت چای در گیلان و مذاکرات عین‌الدّوله صدراعظم با مهندسین فرانسوی برای تأسیس سدّی در اهواز و خرید چند دستگاه تلفن برای دربار، صورت گرفت. در عکسی که در زیر مشاهده می کنید و مربوط به سومین سفرناصرالدین شاه به فرنگ است او پس از دیدار با خاندان سلطنتی انگلیس در مقابل خانه "هتفیلد" با مقامات انگلیسی عکس یادگاری می‌گیرد.نقل است سفارت انگلیس در تهران با وجود بی میلی پادشاه انگلیس چند بار برای دعوت رسمی از ناصرالدین شاه اصرار کرد چرا که بیم آن می برد که نرفتن وی به انگلستان نفوذ این کشور را کم و شاه را به روس ها نزدیکتر کند. سرانجام پس از دعوت رسمی، سفر به انگلستان مهیا شد و شاه در سوم ذی‌القعده 1306 وارد این کشور شد و در در باغ "هتفیلد" در منطقه "هرت فوردشایر" به دیدار خاندان سلطنتی رفت.

خاندان سلطنتی در همین مکان میهمانی مجللی به افتخار وی ترتیب دادند که به گزارش روزنامه‌ "دیلی تلگراف" مجموعه‌ای شگفت‌انگیز از حضور شخصیت‌ها و نمایش مد و زیبایی بود.گفته می‌شود در همین میهمانی مجلل بود که "جرالد تالبوت" به دیدار شاه آمد و پیشنهاد گرفتن امتیاز انحصاری فروش و صدور دخانیات ایران را با ناصرالدین شاه مطرح کرد و شاه با دادن امتیاز موافقت کرد. در این عکس شاه ادوارد هفتم (نفر اول از چپ) و ملکه الکساندرا (نفر سمت راست ناصرالدین شاه) و تنی چند از اشراف زادگان در کنار ناصرالدین شاه قاجار دیده‌می‌شوند.
 
ادامه مطلب ...

مظفرالدین‌شاه در کشتی شاه ادوارد

سفر مظفرالدین شاه قاجار به انگلستان در جریان دومین تور اروپایی در دوران سلطنتش با حاشیه‌هایی چون خودداری شاه ادوارد از اعطای نشان "بند جوراب" به او و مراسم استقبال در عرشه کشتی تفریحی همراه بود.مظفرالدین شاه قاجار که پس از ترور پدرش بر تخت سلطنت تکیه زد همانند او به سفر فرنگ علاقمند بود و تا پایان عمرش سه بار به سفر اروپا رفت؛ تورهایی که برای ملت ایران کم هزینه نبود و معمولا با گرفتن وام از کشور روسیه و انگلستان در ازای اعطای امتیازات مختلف هزینه‌هایش تامین می‌شد.روابط دربار و انگلیس ایجاب می‌کرد مظفرالدین شاه در سفر اول خود به اروپا به انگلستان برود اما مرگ ملکه ویکتوریا همه چیز را به هم زد. در اولین سفر به اروپا که هزینه اش با قراردادی بالغ بر ۲۳ میلیون و پانصد هزار روبل در ازاء عایدات گمرکات ایران از روسیه تامین شده بود، شاه مدت هفت ماه از کشورهای روسیه، اتریش، سوئیس، آلمان، بلژیک، فرانسه و در راه بازگشت از ترکیه (عثمانی) دیدن کرد. شاه ایران دو سال بعد بار دیگر با دریافت وام جدیدی به مبلغ ده میلیون روبل از روسیه و اعطای امتیازات تازه‌ای در شمال ایران به آن‌ها، عازم اروپا شد و اینبار عزم کرد حتما به انگلستان نیز سفرکند. در این سفر که در ۲۲ فروردین ۱۲۸۲ آغاز شد و شش ماه به طول انجامید شاه از کشورهای اتریش، آلمان، بلژیک، ایتالیا بازدید کرد و سپس وارد انگلستان شد.نقل است که شاه ادوارد هفتم که تازه از عمل جراحی آپاندیس فارغ شده بود از شنیدن خبر عزیمت شاه ایران به این کشور چندان خوشحال نشد و زمانی که به او اطلاع دادند برای تحکیم جایگاه انگلستان در ایران بایست نشان اشرافی "بند جوراب" را نیز به وی اعطا کند، خشمگین شد.مظفرالدین شاه در تاریخ ۲۰ آگوست ۱۹۰۲ وارد انگلستان شد و برخلاف تشریفات معمول به جای استقبال از او در قصر "باکینگهام" در کشتی تفریحی پادشاه انگلیس در "پورتموث" مورد استقبال شاه و دربار انگلیس قرار گرفت.  شاه ادوارد فردای آن روز در کاخ "مالبرو" یک مهمانی رسمی به افتخار شاه ایران ترتیب داد اما اعطا نکردن نشان اشرافی "بند جوراب" به مظفرالدین شاه موجب دلخوری او شد.تلاش "آرتور بالفور" نخست وزیر وقت بریتانیا و سایر مسئولین دیپلماسی بریتانیا برای متقاعد کردن شاه ادوارد به اعطای نشان به شاه ایران در طول ده روز اقامت او در این کشور بی فایده بود چرا که وی معتقد بود این نشان نباید به یک غیر مسیحی اعطا شود. با این وجود خطر نفوذ روسیه در ایران باعث شد چندی پس از بازگشت شاه ایران، ادوارد هفتم متقاعد شود که این نشان را برای وی ارسال کند.عکس زیر که یکی از معدود تصاویر برجای مانده از سفر شاه ایران به انگلستان است مربوط به استقبال شاه ادوارد از وی بر روی عرشه کشتی تفریحی پادشاه انگلیس در "پورتموث" در تاریخ 20 آگوست 192 برابر با 28 مرداد 1281 شمسی است.  افراد حاضر در این عکس یادگاری نشسته از چپ: ولیعهد انگلستان شاهزاده جرج پنجم، مظفرالدین شاه، شهبانو الکساندرا، پادشاه انگلستان ادوارد هفتم، پرنسس ویکتوریا هستند. دیگر افراد حاضر در این عکس میرزا محمودخان "حکیم الملک" پزشک شاه و وزیر دربار، سمت چپ مظفرالدین شاه، میرزا علی اصغر خان "امین السلطان اتابک اعظم"، سمت راست مظفرالدین شاه و میر بهادر، وزیر جنگ، پشت سر شهبانو الکساندرا هستند.از دیگر نکات قابل تشخیص در این عکس الماس دریای نور نقش بسته بر روی کلاه مظفرالدیم شاه قاجار است. 
 
ادامه مطلب ...

جشن نوروز در عهد قاجار

جشن نوروز یکی از کهن‌ترین اعیاد ملی ایرانیان در دوره‌های مختلف تاریخی از زمان هخامنشیان با شکوه خاصی برگزار می‌شده است؛ در این میان شاهان قاجار نیز جشن نوروز، را بزرگ می‌داشتند و تدارک ویژه ای برای آن می دیدند.دربار قاجار در آستانه عید نوروز تدارک ویژه ای برای برگزاری هرچه باشکوه تر مراسم عید نوروز می‌دید. مراسم اصلی "سلام نوروزی" بود که در سه بخش برگزار می‌شد. سلام عام تحویل، سلام عام تخت مرمر و سلام خاص سر در. یک روز پیش از عید از طرف رئیس تشریفات دربار علی‌خان ظهیرالدوله داماه شاه برای طبقات مختلف دعوتنامه فرستاده می‌شد و مدعوین بایستی یک ساعت قبل از تحویل حضور به هم رسانند. سلام عام نوروز در تخت مرمر واقع در کاخ گلستان اجرا می‌شد.در کتاب سفرنامه پولاک در ایران درباره مراسم نوروز در دربار آمده است که نوروز در زیر آسمان شاد و زیبای ایران جشنی است برای شادی و شادکامی. نویسنده این کتاب در تشریح آئین های نوروزی به جشن "سلام نوروزی" در دربار می پردازد و می نویسد: بیست دقیقه پیش از تحویل سال شاه وارد می‌شود هنگام ورود به تالار یک خواجه و چند پیشخدمت به دنبال شاه هستند. او به طرف شاه نشینی که مخصوص او تهیه شده می‌رود. چهارزانو روی فرش ابریشمین می‌نشیند و راحت و آسوده به پشتی تکیه می‌دهد در هنگامی که تنها چند دقیقه به حلول سال نو باقی است، نظام العلما با محلول طلا بر کاسه‌ای چینی رقم سال نو و زیر آن آرزوی برکت را می‌نویسد، اکنون دیگر منجمین علامت می‌دهند و توپ شلیک می‌شود و منجم‌باشی رسما به اطلاع شاه می‌رساند که سال نو آغاز شده است، بلافاصله روحانیون حاضر و صاحب‌منصبان بانگ مبارک باد برمی‌دارند. از طرف مستوفی‌الممالک کیسه‌های متعدد از سکه‌های جدیدالضرب طلا و نقره تقدیم شاه می‌شود. شاه محتوی آنها را روی یک سینی بزرگ نقره می‌ریزد آنها را با هم مخلوط می‌کند و به هر یک از حاضران چندتایی از آنها می‌دهد زیرا گرفتن سکه نو به هنگام تحویل سال میمنت دارد. برحسب ترتیب،پولاک در بخش دیگری از سفرنامه خود به رسوم مردم در عید نوروز نیز اشاره می کند. او می نویسد: جشن نوروز سیزده روز دوام داردو در طول این روزها تقریبا همه کسب‌وکارها تعطیل است. در این مدت همه منحصرا به تفریح می‌پردازند از لذایذ خانوادگی برخوردار می‌شوند یا به دید و بازدید یکدیگر می‌روند و به هم تبریک می‌گویند. هرکس جامه نوی در بردارد و از آنجا که رنگ‌های روشن بیش از همه طرف توجه است گروه‌هایی را می‌بینید که لباس‌های سبز و زرد و آبی و سرخ بر تن دارند. بدیهی است که زنان ناگزیرند، جامه‌های نو خود را زیر چادرهای تیره‌رنگشان پنهان دارند. آشنایانی که با هم روبه‌رو می‌شوند دست یکدیگر را می‌فشارند و با فریاد عید مبارک یکدیگر را در آغوش می‌کشند. کسی که زیر دست است در حالی که با دو دست خود یک دست ارباب یا حامی‌اش را در دست می‌گیرد تبریک می‌گوید و جواب تبریک خود را می‌گیرد.در یادداشت های پولاک به جشن های عمومی نوروز که در میدان توپخانه تهران برگزار می‌شده نیز پرداخته و آمده است: یکی از رسوم جشن نوروز مراسمی است که در میدان توپخانه انجام می‌شود و شاه از پنجره ایوانی به نمایش می‌نگرد. پایین در میدان پهلوانانی که سراسر سال را در زورخانه تمرین کرده‌اند با اندام‌هایی برهنه و نیرومند به کشتی گرفتن مشغولند. شیرینکاران و تردستان، بندبازان، دلقک‌ها و لوده‌هایی که در پوست شیر و خرس رفته‌اند دیده می‌شوند و گاه و بیگاه شاه سکه‌های کوچک طلا و نقره به میان آنها می‌اندازد. عنتر بازها برنامه مضحکی با حیوانات دست‌آموز خود اجرا می‌کنند. در همه این مدت نقاره‌خانه نیز بلاوقفه مشغول نواختن موسیقی است. در روزهای نهم یا دهم اسب‌دوانی انجام می‌گیرد. طول مسابقه اسب‌دوانی نیم فرسنگ است. سرانجام روز سیزدهم یعنی آخرین روز عید فرا می‌رسد. همه از دروازه شهر خارج می‌شوند و به باغ‌ها روی می‌آورند. با این روز دیگر شادی‌های نوروز پایان می‌پذیرد. عکس های زیر که مربوط به یکی از جشن های نوروزی در زمان ناصرالدین شاه قاجار است سورو سات دربار در استقبال از نوروز، مراسم"سلام نوروزی"، کشتی گرفتن و اسب دوانی در جریان جشن های نوروز را نشان می‌دهد.

(تصاویر) جشن نوروز در عهد قاجار

مراسم سلام نوروزی با حضور ناصرالدین شاه در کاخ گلستان
 
ادامه مطلب ...